Er werd mij een verzekering gegeven
Op 24 mei 1738 ’s avonds om kwart voor negen gebeurde het. Eigenlijk had John Wesley geen zin gehad in de bijeenkomst aan de Aldersgate in London, maar hij was toch maar gegaan. Hij hoorde iemand de inleiding voorlezen die Maarten Luther ooit had geschreven op de Brief van Paulus aan de Romeinen. ‘Geloof is een goddelijk werk in ons, dat ons verandert en laat wedergeboren worden’. Wesley: ‘Er kwam voor het eerst een vreemd warm gevoel van binnen. Ik voelde dat ik werkelijk vertrouwde op Christus’.
Dit geldt als het geboortemoment van het Methodisme. John Wesley en zijn muzikale broer Charles werden samen met John Whitefield de stichters van deze tak van het protestantisme. Momenteel zijn er wereldwijd zo’n 70 miljoen methodisten. Ook het Leger des Heils kwam er uit voort. Methodisten stonden en staan vaak vooraan in de strijd tegen slavernij en schending van andere mensenrechten. Vanaf het begin kwamen veel aanhangers van de kant van arbeiders, gestraften en slaven.
Niet dat John Wesley vòòr die avond geen diepgelovig christen was. Het clubje vrienden waarmee hij als student in Oxford bijbelstudie deed werd al spottend ‘methodisten’ genoemd. John was een Anglicaans geestelijke, kende de boeken van grote mystieke auteurs en leefde zijn hele leven uiterst sober. Hij was al in Amerika geweest voor zendingswerk onder de Indianen. Maar tot dan was zijn geloof ‘meer dat van een slaaf dan van een zoon’.
De broers werden opwekkingspredikers. De wereld werd Johns parochie. In een halve eeuw reisde hij meer dan een kwart miljoen kilometer en hield hij 40.000 preken. Veel toehoorders hadden ter plekke indrukwekkende bekeringservaringen. Ze werden georganiseerd in klassen en kringen om in wekelijkse ontmoetingen te werken aan ieders groei in heiligheid. John deelde ‘tickets’ uit om de vordering bij te houden. Er werden boeken en tractaten gedistribueerd en eigen liedbundels. Ondanks tegenwerking bleven de Wesley’s verbonden aan de kerk van Engeland. Wel maakte John de Amerikaanse tak onafhankelijk.
Het methodisme borduurde voort op het piëtisme van de achttiende eeuw. Maar de nadruk op innerlijke heiliging was een nieuw accent en het methodisch nastreven van perfectie een nogal modern trekje. Het past daarbij dat John zich ontpopte als Arminiaan wat betreft de leer van de volharding en vrije wil. Toen dat discussie gaf met Whitefield lieten ze het uiteindelijk bij de conclusie dat ze het erover eens waren dat ze het oneens bleven. ‘We agree to disagree’. Ze zijn de eersten van wie deze uitspraak bekend is.
(2018)
Er is voor Jezus geen duisternis te groot, of Zijn licht kan die verdrijven
Waar de rechtspraak te kort schiet, begint het geweld
epte door deze onlosmakelijk te verbinden met de eis van gelijke burgerrechten, ongeacht ras en kleur. Het verlangen van de oude negro spiritual ‘Free at last’ was met de formele afschaffing van de slavernij, een eeuw eerder, nog lang niet vervuld. Met de gedrevenheid van de zwarte opwekkingspredikers en begiftigd met een groot leiderschapscharisma wist hij honderdduizenden in beweging te brengen. De lange marsen hadden ook een diepe symbolische betekenis. Het is een lange weg door de geschiedenis om de vervulling van Gods droom te bereiken. Ook na de verwerving van stemrecht (1965) moesten er nog heel wat stappen volgen.
in veel heiligenlevens symbolisch zien. Liudger staat te boek als onze eerste eigen missionaris en eerste Friese heilige. Scholen en parochies dragen zijn naam. Hier stichtte hij mogelijk de eerste kerken. Het gebied ten oosten van de Lauwers was niet Liudgers eerste missiegebied. Daarvoor was hij werkzaam geweest onder de Friezen tussen Stavoren en Dokkum. Maar beide keren werd hij na een opstand weer verdreven. Hij behoorde tot de Friese elite die nauw verbonden was met de Frankische vorsten. Kerstening en onderwerping aan het Frankische rijk gingen nauw samen. Karel de Grote had Liudger persoonlijk benoemd tot leider van de missie in de vijf gouwen ten oosten van de Lauwers en later tot eerste bisschop van Munster. Zodoende was Liudger nauw betrokken bij de opsplitsing van het voormalige Friese rijk en de verdeling over verschillende bisdommen: verdeel-en-heers!
In het tsaristische Rusland van voor de Revolutie van 1917 was hij een marxist. Daarna was hij een christelijk filosoof. Beide keuzes leverden hem verbanningen op. In 1897 kreeg hij van de tsaar drie jaar Noord-Rusland en in 1917 scheelde het niet veel of hij was naar Siberië gestuurd wegens ‘blasfemie’. De Revolutie redde hem toen. Maar vervolgens had hij hevige kritiek op het totalitaire karakter van de nieuwe staat. Waar bleef de vrijheid van het individu? Zijn eigen Vrije Akademie voor geestelijke cultuur was in Moskou geen lang leven beschoren. Hij werd beschuldigd van ondermijning van de staat en gearresteerd. Maar zijn ondervrager trakteerde hij op een stevige les over de morele en religieuze principes waarom hij geen lid van de Partij werd. Hij kwam vrij maar moest het land uit. Zoals zoveel andere Russische kunstenaars en geleerden kwam hij in Parijs terecht. Hij kreeg daar in 1922 een aanstelling.
Wie Berlijn bezoekt moet ook even langs de Nikolaïkerk gaan, in een klein stukje heropgebouwde oude stad in het centrum. Hier was Paul Gerhardt predikant en werkten de muzikanten Johann Crüger en Johann Georg Ebeling die van zijn gedichten liederen hebben gemaakt. Ze staan met stip bovenaan de ranglijst van protestantse kerkliederen. Beveel gerust uw wegen, O Hoofd vol bloed en wonden en Hoe zal ik u ontvangen bijvoorbeeld. Bonhoeffer putte er kracht uit in zijn gevangeniscel. Voor veel Duitsers horen ze nog steeds tot hun bagage. Een Duitse postzegel toonde ooit zelfs de eerste regel van Befiehl Du deine Wege. En in ons Liedboek van 1973 stonden er wel dertien van zijn hand, mooi vertaald en trefzeker ingekort. Het Liedboek van 2004 heeft er twaalf. Bachs Passies droegen stevig bij aan die bekendheid. Ook veel Bachkoralen in de cantate’s zijn eigenlijk Gerhardtliederen.
Dahlem is een deel van Berlijn. Bij de oude dorpskerk met nabij gelegen pastorie en zalencentrum en lommerrijke lanen met oude villa’s kun je nog de sfeer proeven van de jaren ’30. Hier was Niemöller was er een van de predikanten en een van de belangrijkste leiders van de Bekennende Kirche. De leiding vergaderde vaak in Dahlem. Tot 1937 heeft hij er zijn kritische preken houden. Er zaten soms zowel joden-met-ster als Gestapo-leden onder zijn gehoor.
Félix Varela y Morales was een Cubaans priester, schrijver, filosoof en politicus. Als ‘pastor van tolerantie’ in New York heeft hij een grote bijdrage geleverd aan de integratie van verschillende minderheden en hun gelijkberechtiging. Hij was een belangrijke schakel in de ontwikkeling van katholiek sociaal denken dat de moderne democratie omarmde toen dat nog niet vanzelfsprekend was, een moreel baken.
‘The Courageous Heart of Irena Sendler’ is een film uit 2009 over het moedige optreden van een Poolse zuster in het joodse getto van Warschau tijdens de Holocaust. Er was Poolse medewerking aan de Holocaust. Maar ook verzet! Irena Krzyżanowska – Sendler was de naam van de man waarmee ze twee keer getrouwd geweest is – was ziekenverzorgster voor epidemiecontrole. Haar vader was al in 1917 overleden was aan tyfus. Hij had als arts de armen van hun woonplaats vaak gratis behandeld, waaronder veel joden. Zelf had ze Poolse literatuur gestudeerd. Ze was als studente in moeilijkheden gekomen toen halverwege de jaren ’30 Poolse universiteiten de rassenscheiding doorvoerde en zij uit protest haar pasfoto van de studentenkaart had verwijderd. Toen Polen bezet werd door de Duitsers ging ze sociaal werk doen in Warschau. Ze leidde een groep die 3000 valse documenten vervaardigde voor joodse families. En ze organiseerde de kinderafdeling van de Raad voor de Ondersteuning van Joden (Żegota) die in 1942 door Polen van verschillende geloofsrichtingen en wereldbeschouwingen werd opgericht om joden te redden. Haar organisatie wist het recordaantal van 2500 joodse kinderen uit het getto te smokkelen, waarvan minstens 400 direct door haar zelf. Ze werkte nauw samen met een katholieke zustercongregatie. De kinderen kregen christelijke namen en moesten christelijke gebeden leren. Maar om een latere hereniging van de kinderen met hun ouders mogelijk te maken had Sendler versleutelde namenlijsten bijgehouden en in weckflessen onder een appelboom in een tuin verstopt.
Mijn religie is waarheid, liefde en dienst aan God en mensen
Als je vuile ramen hebt moet je de zon niet de schuld geven van weinig lichtinval. Maar als de kleuren van het bovenraam helder op je tapijt worden geprojecteerd, komt dat dan door je trouw ramen zemen? Of heb je die trouw misschien ook te danken aan de zon die jou verleidt om haar licht maximaal te laten schijnen?
Draag bovenal het schild van het geloof waarmee u alle pijlen van hem die het kwaad zelf is kunt doven (Efeziërs 6: 16)
De Heer wil ons vervullen met liefde en dopen met vuur
Ik word ik in het aangezicht van de ander