Geloven onder bezetting

IMG_1415  klus geklaard:
Jacqueline Smits (Rotterdam) , ds Hans Baart (Driebergen), beide de vertalers en ik als ‘coördinator’ van de werkgroep theologie van Vrienden van Sabeel Nl/ Kairos Palestina Nl samen met auteur ds. Mitri Raheb (Bethlehem) tijdens de boekpresentatie met minisymposium in De Nieuwe Liefde in Amsterdam op 9 oktober 2015.

‘Vanuit Jeruzalem’ en Elma Drayer op tilt over Palestijnse Kruisweg

RahebIn het Reformatorisch Dagblad van 19 maart gaan twee collega’s van een of andere pro-Israëlclub (‘Vanuit Jeruzalem’ geheten, maar volgens mij schrijven ze gewoon ergens vanuit Nederland) volop in de aanval tegen de ‘Palestijnse Kruisweg’. Elma Drayer doet er in Trouw van 20 maart nog eens een extra schepje bovenop. Een vuil schepje.
Had ik net de aankondiging verzonden van twee gelegenheden waarop deze Kruisweg gewandeld zou kunnen worden! Ik ben dus geschokt.
Niet zozeer door de hetze die deze predikanten plegen tegen Sabeel. ‘Sabeel is het medium bij uitstek dat de isolatie en boycot van de Joodse staat Israël promoot onder christenen wereldwijd. En daarbij krijgt ze helaas steeds meer voet aan de grond. (…) We kunnen concluderen dat de Palestijnse kerkleiders en theologen met de door hen in de jaren negentig geformuleerde Palestijnse bevrijdingstheologie de drijvende kracht zijn achter de BDS-campagne tegen Israël. De recente boycot door Nederlandse bedrijven is niet los te zien van deze voortdurende lobby. Deze lobby zal onverminderd doorgaan en zij hebben op verschillende manieren de wind in de rug, waaronder de steun van veel linkse partijen en tal van moslimorganisaties die Israël liever vandaag dan morgen zien verdwijnen.’ Aldus die collega’s. En mevrouw Drayer denkt dat alleen al door het noemen van de naam van Dries van Agt iedere lezer gelijk al wel de rillingen over de rug zullen lopen.
Eigenlijk is het een enorm compliment voor de handvol Palestijnse theologen dat ze nu de hoofdverantwoordelijkheid krijgen voor de wereldwijde lobby voor BDS en het succes ervan in Nederland. En dan in het bijzonder Sabeel. En dan te weten hoe klein Sabeel Jeruzalem eigenlijk is. Jarenlang bijna een eenmanstent van Naim Ateek met om hem heen een bureautje dat een website runt, een blad uitgeeft en af en toe een conferentie belegt.
En wat er internationaal in verschillende landen aan Vrienden van Sabeel georganiseerd is, stelt getalsmatig ook niet veel voor. Zeker niet in vergelijking met de enorme sommen geld die er omgaan in de christelijke pro-Israëllobby van ‘Christenen voor Israël’ en aanverwante organisaties. Sabeel Nl heeft en hoeft geen geld voor een predikant die bijna dagelijks in kerkgebouwen her en der zijn propagandistische praat verbreidt. Het deelt hier en daar een speldeprik uit en vormt verder vooral een lotgenotennetwerk voor mensen die door hun familie, vrienden, collega’s en medekerkleden op hun vestje worden gespuugd wegens vermeende ontrouw aan het protestantse dogma van de ‘onopgeefbare verbondenheid met het volk Israël.’
Nee, schokkend vind ik wat deze predikanten schrijven over het gedenken van het lijden van Christus. Zij stellen dat met deze Kruisweg het lijden van de Palestijnen in de plaats van dat van Christus zou zijn gekomen. Het zou een nieuw soort vervangingstheologie zijn, zoals vroeger de Kerk in de plaats van Israël leek te zijn gekomen als Gods verbondspartner. Er zou bovendien tekort gedaan worden aan de uniciteit van het lijden van Christus.
Ik vraag me dan af waaraan zij zelf denken als ze in deze Veertig Dagen en op Goede Vrijdag het kruis van Christus gedenken.
Aan de muur van mijn studeerkamer hangt een reproductie van de Witte Kruisiging van Chagall. Jezus hangt er met een Joodse gebedsmantel om aan het kruis, omringd met taferelen van jodenvervolging. Als een Palestijnse Kruisweg vervangingstheologie is, dan is dit schilderij het ook, evenals elke theologie die het lijden en sterven van Christus met het sterven van Joden in de gaskamers verbindt. Ik kan en wil de gekruisigde Jezus alleen maar in verbinding zien met allerlei andere gruwelijkheden die mensen en bevolkingsgroepen ondergaan. De 33 christenen die deze maand werden opgehangen in Noord-Korea. De slachtoffers van de afschuwelijke oorlog in Syrië en van de wreedheden van (ook christelijke) milities in de CAR. De slaven in ‘onze’ (christelijke) plantages. Ik zag recent ‘Twelve Years a Slave’. Al de zweepslagen, de ene na de andere vernedering, het gekwelde gezicht van Platt dat minutenlang geluidloos in beeld verschijnt, je zou er zou het evangelieverhaal mee kunnen illustreren. En ja, dan mogen christenen van Palestina hun eigen ervaringen natuurlijk ook verbinden met het verhaal van Jezus. En verdienen zij onze solidariteit. Zeker als de lengte en diepte van dit lijden in hoge mate veroorzaakt wordt door de enorme overkill aan militair geweld waarmee de staat Israël onderdrukt, bezet, annexeert en terroriseert, met de steun en de zegen van veel christenen. De Palestijnse kunstenaar Nabil Anani schilderde een crucifix waarin Jezus een Arabische doek om de lendenen heeft. Palestijns? Syrisch? Gisteren de Joden, vandaag de Palestijnen, de Syrische christenen en andere religieuze minderheden in allerlei islamitische en aziatische landen, morgen … Wie hier de gestalte van Christus niet ziet heeft gewoon van Goede Vrijdag niets begrepen.
De paus gaat op zijn eerste reis naar het Midden-Oosten. En hij gaat een openluchtmis houden bij Bethlehem. In bezet gebied. De Palestijnse kruisweg wandelen is een veel kleiner, maar vergelijkbaar gebaar van solidariteit. Zonder dat het een precies antwoord heeft op welke politieke stappen er gezet moeten worden om dit lijden te beëindigen. Niet veel meer dan een zucht naar God met zicht op lijdende broeders en zusters.

http://www.refdag.nl/opinie/pkn_verbreek_banden_met_sabeel_1_813364

Twee denkfouten van Arjan Plaisier over BDS

Synodescriba A.J.Plaisier verdedigt in zijn commentaar van 17 maart op de site van de PKN de officiële opstelling van de PKN inzake de oproep tot BDS van Israëlische bedrijven, organisaties en activiteiten. BDS = boycot, sancties en desinvestering. De PKN wil zich er niet over uitspreken. Niet tegen en niet voor. In het verleden was door hem al gezegd dat de Kerk er niet voor is. Dat was naar aanleiding van de presentatie van het Kairois-document van Palestijnse christenen. Nu zegt hij dat de Kerk zich ook niet uitspreekt tégen. Dat is gericht tegen de ‘door-dik-en-dun-pro-Israël-lobby’. Kerkleiderschap is lastige evenwichtskunst, en Israël en de Palestijnen is voor kerkleiding een hoofdpijndossier. Bij alle waardering voor de oprechte poging om de kerk door het woelige water te loodsen meen ik twee denkfouten op te moeten merken.
Denkfout 1: dat de posities van voor- en tegenstanders ongeveer gelijkwaardig zijn omdat de bedreiging van de staat Israël ongeveer even erg is als de onrechtmatigheid van de nederzettingen in de bezette/ betwiste gebieden.
Dit is een typisch voorbeeld van neutraliteitspolitiek. Je zet twee zaken tegenover elkaar en streept ze dan vervolgens tegen elkaar weg. De ene groep vindt het een en de andere groep vindt het ander. Tel ze bij elkaar op en je komt in het neutrale midden uit waarin je naar de ene kant knikt en naar de andere kant en je handen schoon houdt door niet te kiezen. In de kerk leven verschillende gevoelens, Plaisier noemt ze verschillende ‘gewetens’. Maar of de ene positie misschien meer recht van spreken heeft dan de andere, komt niet aan de orde. Maar moreel tegengestelde posities zijn niet gelijkwaardig. Het is de taak van de kerk om gezichtspunten aan te reiken waarin gewetens kunnen worden getoetst en ontlast. Die gezichtspunten reikt de kerk niet aan. De kerkleiding geeft kortom geen leiding. Waarom niet herinnerd aan de onopgeefbare gezichtspunten die hoe dan ook leidend moeten zijn voor iedereen die nadenkt over deze materie?
Denkfout 2: de beste bijdrage die de kerk in het IP-conflict in het Midden-Oosten kan aanbieden is die van gesprekspartner die geen kleur bekent als het gaat om de meest fundamentele kwesties die in het conflict spelen.
In de laatste alinea somt Plaisier namelijk allerlei zaken op waarin de PKN wel kleur bekent. Maar wat ontbreekt is een beetje fatsoenlijke analyse over de aard en de achtergronden van het conflict. Een politieke analyse. Dan zou het namelijk moeten gaan over de stelselmatige ontkenning van het recht van Palestijnen op een eigen staat, over de pure landroof die de staat Israël pleegt (Poetin op de Krim is er een heilige bij) en over de rassendiscriminatie waarop de staat Israël gebaseerd is met een wet op immigratie vanaf de oprichting tot op de huidige dag die een autochtone Palestijn ver op achterstand zet qua woonrechten, maar ieder met een beetje Joods bloed waar ook ter wereld linea recta entree geeft.
Er staan ook een heleboel raketten op Rusland gericht. Ach hoe zielig (vanuit Russisch perspectief). Maar nog geen dag na de stembusgang waarop de bevolking van De Krim zich uitspreekt voor staatkundige verandering krijgt Rusland van het westen een serie sancties aan zijn broek. Maar een staat die nu al bijna een halve eeuw gebied annexeert en de wens van eigen staatkundige zelfstandigheid voortdurend afstraft (met nog meer nederzettingen etc.) kan ongehinderd zijn gang gaan.
Tegen dit politieke meten met twee maten zou een kerk zich krachtig moeten uitspreken.
Desinvestering en sancties en een vorm van boycot zijn internationaal gebruikelijke drukmiddelen. Ze zijn in principe geweldloos. Nederland gebruikt ze sinds jaar en dag, o.a. tegen Iran. Als een kerk bidt voor slachtoffers van geweld en onderdrukking én voor de eigen overheid ligt het alleen maar voor de hand dat ze ook de eigen aandelenportefeuille en het eigen inkoopbeleid nakijkt op ‘vuile’ investeringen.
In zijn laatste boek ‘There is a Wall in Jerusalem’ heeft de Amerikaanse Jood Mark Braverman zich publiekelijk boos gemaakt over de minzaam-bureacratische houding waarmee Plaisier de oproep van Palestijnse Kairos-document om zich te beraden op BDS had afgeserveerd met een opmerking over de antisemitische lading die dit zou kunnen krijgen (‘Wir kaufen nicht bei Juden’). Braverman vertelt in dat boek dat hij even later in Duitsland de vraag aan christenen had voorgelegd of zij het verschil konden zien tussen sancties anno nu tegen Israëlische instellingen en de maatregelen van Hitler-Duitsland tegen Joden. In Duitsland bleken zij dat heel goed te kunnen. Wanneer gaat de kerkleiding zich inspannen om dat verschil ook aan Nederlandse kerkleden uit te leggen?

Over:
http://www.pkn.nl/actueel/Nieuws/nieuwsoverzicht/Paginas/Commentaar-bij-de-tijd-Israel-en-BDS.aspx

Palestijnse Kruisweg wandelen op Goede Vrijdag

Palestijnse kruiseweg coverOp de ochtend van Goede Vrijdag 18 april wordt in de bossen van Olterterp/ Beetsterzwaag een meditatieve wandeling gehouden aan de hand van een selectie van teksten van een Palestijnse Kruisweg. De tocht wordt georganiseerd door Vrienden van Sabeel in Noord-Nederland.
Al eeuwenlang bestaat de christelijke gewoonte om de lijdensweg van Jezus van Nazareth op Goede Vrijdag te gedenken door een tocht te maken langs veertien staties. Sabeel, een in Jeruzalem gevestigde oecumenische organisatie van Palestijnse christenen, heeft een liturgische kruisweg ontwikkeld die de oorspronkelijke gebeurtenissen van Goede Vrijdag verbindt met het doorgaande lijden van het Palestijnse volk in hetzelfde land. De teksten proberen een eerlijke weergave van de situatie te geven waarin veel Palestijnen verkeren. Tijdens de wandeling staan we een aantal keren letterlijk bij hun verhaal stil met een gebed, gedicht of lied. De wandeling biedt zo de mogelijkheid te delen in hun verlangen naar een rechtvaardige vrede in het Midden-Oosten.
De tocht begint met een ontvangst vanaf 9.30 u met koffie en thee en korte inleiding in de oude Hippolythuskerk van Olterterp. De wandeling start dan om plm. 10.00 u. Einde rond 11.30 u in dezelfde kerk met gelegenheid om na te praten. De toegangsweg naar de kerk ligt tegenover restaurant Het Witte Huis. Bij de kerk is parkeergelegenheid. Bij slecht weer graag zelf voor regenkleding zorgen. Kosten € 2,–
Opgave vooraf niet nodig, maar mag wel: ds.harmen.jansen@gmail.com

Palestijnse Kruisweg wandelen op Palmzondag

Palestijnse kruiseweg coverOp palmzondag 13 april wordt er ‘s middags in de buurt van Winsum (Gr) een meditatieve wandeling gehouden aan de hand van een selectie van teksten van een Palestijnse Kruisweg. De tocht wordt georganiseerd door Vrienden van Sabeel in Noord-Nederland.
Al eeuwenlang bestaat de christelijke gewoonte om de lijdensweg van Jezus van Nazareth op Goede Vrijdag te gedenken door een tocht te maken langs veertien staties. Sabeel, een in Jeruzalem gevestigde oecumenische organisatie van Palestijnse christenen, heeft een liturgische kruisweg ontwikkeld die de oorspronkelijke gebeurtenissen van Goede Vrijdag verbindt met het doorgaande lijden van het Palestijnse volk in hetzelfde land. De teksten proberen een eerlijke weergave van de situatie te geven waarin veel Palestijnen verkeren. Tijdens de wandeling staan we een aantal keren letterlijk bij hun verhaal stil met een gebed, gedicht of lied. De wandeling biedt zo de mogelijkheid te delen in hun verlangen naar een rechtvaardige vrede in het Midden-Oosten.
De toch begint met een ontvangst vanaf 15.00 u met koffie en thee en korte inleiding in de Centrumkerk (PKN), Hoofdstraat 36, te Winsum (Gr). De wandeling start dan om plm. 15.30 u. Einde rond 17.00 u in dezelfde kerk met gelegenheid om na te praten. De kerk ligt op een steenworp afstand van het treinstation.
Een klein gedeelte van de tocht gaat door weiland, houdt er bij de keuze van schoeisel rekening mee. Bij slecht weer graag zelf voor regenkleding zorgen.
Kosten € 2,–
Opgave vooraf niet nodig, maar mag wel: ds.harmen.jansen@gmail.com