1898, Bulawayo (Rhodesië) – 21 juli 1967, Stanger (ZA)

Het is onvermijdelijk dat bij de inzet voor Vrijheid sommige individuen en families de leiding moeten nemen en lijden ondergaan: de Weg naar Vrijheid is via het KRUIS.
Met deze zinnen besluit Albert Luthuli in 1962 zijn levensverhaal. De titel ervan: Let my people go! De Mozes in de strijd tegen apartheid in Zuid-Afrika vóór Nelson Mandela werd geleid door een diepe bijbelse inspiratie.
Grootvader Luthuli was een bekeerd stamhoofd die toen hij bij een gevecht tussen Zoeloes en Britten moest bidden voor de blanke overwinning bad: ‘O God, wees met de slachtoffers, wie ook de agressor is’. Luthuli’s vader was een missionaris in Rhodesië, maar stierf jong. Zijn eigen verlangen om ‘God te dienen door naastenliefde’ groeide toen hij docent was aan een onderwijsinstelling. Tussen de blanke en zwarte collega´s gingen hem de ogen open voor de krachten die er in zijn land werkzaam waren. De geboren onderwijzer met organisatietalent werd een actief ijveraar voor gelijke rechten voor de zwarte bevolking. In 1933 werd Luthuli, inmiddels getrouwd, gevraagd als chief voor zijn voorvaderlijke stam. Na lang aarzelen aanvaardde hij het ambt. In 1948 kwam D. F. Malan aan de macht. De blanke regering voerde bij wet de rassenscheiding hoog op. Voor Lutuli stond ‘gescheiden ontwikkeling naar eigen tempo’ haaks op het evangelie. Christen zijn overstijgt tribalisme en door christen te worden hadden de Zoeloes er al een breuk mee gepleegd.
In 1952 werd Luthuli door de overheid als chief ontslagen. Kort daarop koos het African National Congres hem als hun president. Zijn optreden dwong breed respect af, ook onder blanken: integer, vol compassie, met een vrolijke lach, nooit arrogant. Altijd bereid te leren van de meest eenvoudige arbeider of de jongere die hij in de bus sprak. Meedogenloos in zijn kritiek op het verjagen en rechteloos maken van mensen in hun eigen land, op de wreedheden en de wetten die dat mogelijk maakten. Maar met begrip voor de mens erachter. Je moest proberen te begrijpen waaróm iemand vijf boerderijen wil hebben, hoe onbegrijpelijk het ook blijft dat iemand voor het behoud ervan over lijken ging. Hij werd geconfronteerd met spreekverboden, een proces wegens hoogverraad, een reisverbod. Na het beruchte bloedbad van Sharpeville met veel zwarte doden door blanke politiegeweren nam hij het voortouw voor een nationale dag van rouw. In 1960 werd hem de Nobelprijs voor de Vrede toegekend. Premier Verwoerd moest hem naar Oslo laten reizen. Intussen vond de jongere generatie zwarte nationalisten binnen het ANC dat geweld onvermijdelijk was geworden. Luthuli was tegen de oprichting van de militaire vleugel van het ANC. Voor hem was geweldloosheid altijd principieel geweest, Nelson Mandela en de zijnen zagen het alleen als een tactiek, te gebruiken zolang de omstandigheden het toelieten.
Hij overleed bij een treinongeluk. Vijftig jaar later is het ANC aan de macht, maar met corruptie aan de top en veel gewelddadige criminaliteit op straat. De strijd tegen ontmenselijkend kwaad is nooit klaar.
2017