Harmen Jansen

theologie, kerk en samenleving

  • Home
  • Heiligenkalender
  • Mijn publicaties
    • Mozesboek
    • Artikelen
    • Overige boeken
  • Activiteiten
  • Kerk en Theologie
    • Kerk
    • Theologie
  • Opgemerkt
  • Geschiedenis
  • Heiligenkalender januari-april
  • Heiligenkalender mei-augustus
  • Heiligenkalender september-december

‘Het Kind is al geboren’

Posted on 29/12/2018

De synode besloot op 15 november om geen wijziging aan te brengen in de regelgeving rond huwelijk en levensverbintenissen. Het huwelijk blijft in de Protestantse Kerk alleen weggelegd voor man en vrouw, ook al zegt een ‘bijsluiter’ nu dat dit geen waardeoordeel is over homoseksuele mensen en hun keuzes.

Karl Barth
‘Het Kind is al geboren’. Zo’n veertig jaar geleden behoorde een groot hoofdstuk huwelijksethiek van Karl Barth tot de tentamenstof van de aankomende theoloog, althans in mijn geval. Een zinnetje is altijd bij mij blijven hangen. Barth leerde dat het in een christelijk huwelijk niet om voortplanting hoeft te gaan. Een huwelijk is er om twee mensen aan elkaar te laten groeien. In liefde voor en trouw aan de ander die anders is dan jij word je zelf méér mens. Dat is het hoofddoel. En ook een huwelijk zonder kinderen, gewenst of ongewenst, is dan volwaardig. Dat ene zinnetje verbond de theologische ontkoppeling van de huwelijkse liefde van de voortplanting regelrecht met de boodschap van Kerstmis! Twintig jaar voor de pil. Zou dat kinderlijk eenvoudig inzicht niet kunnen helpen om van de kerkelijke discriminatie van het zogenaamde homohuwelijk af te komen?
Vijftig jaar geleden stierf deze grote protestantse theoloog. Er wordt een Barth-jaar ingeluid. Zijn dikke boeken zijn een onuitputtelijke bron voor theologische bezinning en debat. Maar het is wel een gecompliceerde erfenis. Zo wijdde hij in de 142 bladzijden van het hoofdstuk over man en vrouw en de waarde van het huwelijk maar één bladzijde kleine letters aan homoseksualiteit. Een donkere bladzijde van afwijzing en afkeuring met woorden als ‘pervers’. Het is 1951. Het maakt duidelijk tegen wat voor theologische stromen de pleitbezorgers moesten oproeien die vanaf de jaren ’60 ook in de kerken hun nek uitstaken voor een andere kijk op homoseksuele geaardheid. Dat ook een ander van hetzelfde geslacht ‘de ander’ kan zijn door wie je in een intensieve levensgemeenschap meer tot je bestemming komt, was niet in Barth opgekomen. Maar dat neemt de waarde van die ene gouden greep niet weg.

De revolutie van kerst
Rond de kerkelijke discussies over homohuwelijk en inzegening valt vaak het woord scheppingsorde. Een kind is biologisch gezien kind van één vader en één moeder. Dat kun je inderdaad een door God gegeven orde noemen. Maar juist over het vaderschap van dat ene bijzondere Kind is er vanaf het begin veel gedoe en gaan er wonderlijke verhalen. Althans bij twee evangelisten. God hield zich niet aan de scheppingsorde maar varieerde erop! Jezus is van Jozef slechts adoptief zoon. Een biologisch mirakel? Eerder een sociale revolutie. De biologie is niet meer allesbepalend voor ouderschap en identiteit.
‘Het Kind is al geboren’. Barth wees er op dat er door de komst van Christus iets fundamenteel veranderde ten opzichte van het Oude Testament. Daar kon geen man gemist geworden om de toekomst van Gods volk veilig te stellen. Niet alleen waren kinderen een soort verzekering voor de oude dag vanwege hun zorgplicht: ‘Eert uw vader en moeder’. Israël moest voortbestaan. En er moest een Messias geboren worden. Het Oude Testament is het boek van de verwachting. Maar het Nieuwe Testament is het boek van de vervulling. De Messias is gekomen! En het huwelijk wordt direct in een ander licht gezet. ‘Trouwen is goed, niet trouwen is beter’ zegt Paulus. Seks mag achterwege blijven. En Jezus bleef alleen. En iedereen kon zijn vader, moeder, broeder en zuster worden, in het huisgezin van de Vader. In Naam van deze Vader werd naastenliefde nu het grote gebod, niet meer ‘weest vruchtbaar en wordt talrijk’. En niet-joden gingen meedoen in het voortbrengen van ‘Gods volk op aarde’.

Wat niet veranderde was het belang van het kind. Maar ouderschap gaat voortaan niet over de vraag wie de verwekker was en uit welke baarmoeder je gekomen bent. Je vader, moeder, broer en zuster zijn degenen die de wil van God doen door je als kind te verwelkomen, liefdevol te verzorgen en verstandig op te voeden. Daarvoor kan het biologische ouderschap een belangrijke drijfveer zijn. Maar soms is vader al weg voordat de negen maanden om zijn of is moeder mentaal niet in staat verantwoord zorg te geven. Een kind wordt daar niet minder waardevol van. Jezus’ naaste broertjes en zusjes zijn de hele en halve wezen, de straatkinderen, de kinderen waarvan het spoor naar de biologische ouders in archieven totaal doodloopt.

Draagmoederschap
Precies rond die vijftiende november was er in de media een debat over draagmoederschap. Mogen twee mannen langs die weg samen ouders worden? Eenoudergezinnen en samengestelde gezinnen zijn een normaal verschijnsel geworden. Veel kinderen hebben méér dan vier grootouders. Celdonatie en celkerntransplantatie helpen ongewenst kinderloze stellen. Adoptie bestaat al sinds keizer Augustus. En de vraag naar warme pleeggezinnen is voortdurend groter dan het aanbod. De strijd om het homohuwelijk is bij alle vragen die deze ontwikkelingen oproepen een achterhoedegevecht. Het is wettelijk al lang geregeld én heeft zijn recht van bestaan bewezen door de zegen die er regelmatig op blijkt te rusten. Het maakt mensen gelukkig. En kinderen vinden bij zulke echtparen veiligheid en liefde die in ‘klassieke’ huwelijken soms ver te zoeken is. De liefde en trouw tussen twee mensen is niet afhankelijk van het vermogen om samen kinderen te verwekken. Omgekeerd is een kind wel afhankelijk van harmonie en trouw tussen de opvoeders. Moet een kerk dáár dan niet vooral op inzetten? We willen van elk kind dat geboren wordt geloven dat ze ook kinderen van de Ene zijn. Teveel komen er in de knel. Wie zijn in Jezus’ naam hún vader, moeder, broer of zuster? Hoe laten we Christus geboren worden in onze relaties en in ons samenleven met elkaar?

Protestantse Kerkbode, hoofdartikel december 2018

Posted in: Artikelen, Kerk, Opgemerkt, Theologie | Tagged: ethiek, homoseksualiteit
← Koesteren van de Heimat in migrantenland
Daniël Chantepie de la Saussaye hoort in het Leeuwarder pantheon – FD 15/12/2018 →

Copyright © 2023 Harmen Jansen.

Theme by ThemeHall.