*7 februari 1478, Londen – † 6 juli 1535, Tower Hill

More was een Brits humanist, jurist en staatsman en een van de beste vrienden van Erasmus. Humanisme betekende vooral geleerdheid en niet zoals nu het ongelovige alternatief voor kerk. Thomas was een vroom man, zoals blijkt uit het intensieve godsdienstig leven dat hij thuis met zijn huishouden erop na hield, bij het stijgen van de jaren een huishouden van meerdere kinderrijke gezinnen bij elkaar. En hij had de moed zich als kanselier van Engeland te verzetten tegen de anti-katholieke politiek van Hendrik VIII. ‘De goede dienaar van de koning, maar allereerst van God’ weigerde goedkeuring te geven aan de afscheiding van Rome en de nietigverklaring van het eerste huwelijk van de koning. Het kostte More letterlijk de kop. Vier eeuwen later leverde het hem een heiligverklaring op. Overigens heeft die Britse afscheiding van Rome niet slecht uitgepakt. Gedachten van Luther kregen er voet aan de grond, de Anglicanen voerden het gehuwd priesterschap in en liturgie in de eigen taal.

More is vooral bekend als de auteur van Utopia. More beschrijft daarin de samenleving op het fictieve eiland Utopia en de politieke, sociale en religieuze gebruiken van de eilandbewoners. Utopia betekent zoiets als Nergenshuizen, maar kan ook gelezen worden als eu-thopia: goede plaats. Omdat er geen privébezit bestaat, richt iedereen zich op publieke belangen in plaats van het eigenbelang. Stellen mogen eerst met elkaar naar bed voor ze besluiten om met elkaar te trouwen. Er wordt maar zes uur per dag gewerkt, maar dan ook echt door iedereen. Euthanasie en echtscheiding behoren tot de mogelijkheden en er zijn vrouwelijke priesters. Dat weerspiegelt niet allemaal de idealen van Moore. Hij wil discussies aanzwengelen over de inrichting van de samenleving. Er staan ook grappige details in. Zo wordt goud uitsluitend gebruikt voor zaken als de kwispedoor (spuugbakje) en de po.

‘Utopisch’ is een scheldwoord geworden voor idealisten die niet met beide benen op de grond staan. Utopisten worden zelfs wel gevaarlijk gevonden. De maatschappij willen veranderen aan de hand van een blauwdruk van de ideale heilsstaat heeft nogal wat dwingelandij opgeleverd. Sommige idealen zijn intussen toch in heel wat landen gerealiseerd, zoals onderwijs en gezondheidszorg voor iedereen. In veel opzichten waren Reformatie en Humanisme elkaars tweelingbroers of – zusters.

More werd geëxecuteerd omdat hij de moed had de koning tegen te spreken. Een gelovige die juist ook via het politieke handwerk iets van de oude droom wilde verwezenlijken dat gerechtigheid en vrede elkaar op aarde kussen!

2017