
Het is alsof je water op me giet. Bekeer je en word ook christen
Dit moet Carolus Lwanga bij zijn verbranding tegen zijn executeur gezegd hebben. De Rooms-Katholieke en de Anglicaanse heiligenkalender herinneren op 3 juni aan een gruwelijke episode uit het jaar 1886. Het is de tijd van de ‘ontdekking’ van Centraal Afrika, gevolgd door missionering én kolonisatie. Ontdekkingsreiziger Stanley had in zijn verslag van zijn tochten door het grote merengebied in de Engelse pers opgeroepen om zendelingen te sturen. In 1877 kwamen de eerste Anglicaanse zendelingen naar Boeganda, het hart van het huidige Oeganda, twee jaar later gevolgd door Witte Paters. Onder de bekeerlingen waren functionarissen aan het hof van de Kabake, de Boegandese koning. Maar deze wantrouwde de zendelingen. Waren ze er niet op uit om Europese landen aan de macht te helpen? In 1882 verjoeg Moetesa I alle buitenlanders. Zijn zoon Mwanga II liet de buitenlanders weer toe, maar niet met ieders instemming. Het gerucht van een dreigende invasie werd verspreid. De koning liet daarop een expeditie van Anglicaanse zendelingen uitmoorden. Dit kwam de koning op openlijke kritiek te staan van het hoofd van zijn hofhouding, Mkasa. De koning mocht hem toch al niet. Mkasa zette hem namelijk ook al de voet dwars bij zijn pogingen om aan zijn seksuele gerief te komen met jongens uit de hofhouding. Mkasa probeerde uit overtuiging jongens bij hem weg te houden. De koning zag nu zijn kans schoon en liet Mkasa in 1885 onthoofden wegens tegenspraak.
Charles Lwanga was een vertrouweling van Mkasa en door hem gedoopt. Hij zette de lijn voort en gaf ook catechisatie aan andere pages, doopte sommigen van hen en hield ze ook uit de handen van de koning. Toen de koning ontdekte dat ook de knaap van zijn voorkeur door dit virus was aangestoken, sloeg hij de jongen dood en ging over tot een jacht op christenen en bekeerlingen tot de islam. Tientallen jonge mannen werden levend verbrand of op een andere manier gruwelijk vermoord. De meeste op 3 juni 1886. De tirannieke en drugsverslaafde Mwanga II – man met veel vrouwen, of hij homoseksueel was is maar de vraag – werd overigens later onttroond en verbannen.
Europese kolonisatie én de niet te stuiten verandering van religie en cultuur liepen zoals op het hele continent ingewikkeld door elkaar. En het westerse christendom is ook niet vrij van seksueel misbruik. Het bezorgt kerkleiders tot en met de paus nog steeds dikke hoofdpijndossiers. Maar verhalen over het dapper tegengaan van seksuele uitbuiting zijn ook deel van de geschiedenis van kerk en zending!
(2018)