Clemens van Rome – Rome, † 101 na Chr.

 

ClemensGeloof, ontzag, vrede, standvastigheid, geduld, soberheid, heiligheid, bezonnenheid

’s Middags aan tafel na het eten lezen uit de Bijbel, ’s avonds uit een kinderbijbel, dat was in mijn jeugd de gewoonte. Maar op vakantie met het gezin in een zomerhuisje onderbrak mijn vader eens deze routine door het voorlezen uit een kleine blauwe paperback. Het was mijn eerste kennismaking met de Eerste Brief van Clemens aan christenen in Korinte. Het meeste van het voorgelezene ging het ene ongeduldige tieneroor in en het andere uit. Maar ik herinner me dat de taal erg leek op die van het Nieuwe Testament. Met Paulus en zijn collega-apostelen was de Heilige Geest dus echt begonnen kerkgeschiedenis te schrijven!

De brief is een geschrift van de gemeente in Rome aan de zustergemeente in Korinte. Er wordt eigenlijk niet aan getwijfeld dat hij dateert uit het jaar 96, ten tijde van de christenvervolgingen van keizer Diocletianus en dus dezelfde ontstaanstijd van het bijbelboek Openbaringen. De brief werd een eeuw later nog steeds in Korinte voorgelezen en het heeft niet veel gescheeld of hij was in het Nieuwe Testament terecht gekomen. Clemens werd een van de Apostolische Vaders: auteurs uit de begintijd van het christendom die voorgoed leergezag kregen.

Clemens Romanus was de derde opvolger van Petrus als bisschop van de kerk van Rome. Verder weten we niets van hem. Mogelijk was hij een vrijgelaten slaaf van een consul. Volgens een legende zou hij zijn verbannen naar de Krim en daar aan een anker vastgebonden in het water zijn gegooid, aldus toeristische informatie over de San Clemente, de kerk die in Rome gebouwd is op de plaats waar hij gewoond zou hebben. Maar dit is latere fantasie.

De Brief is uitstekend geschreven. Er wordt geput uit allerlei verhalen in het Oude Testament en uit de brieven van de apostelen. Uitvoerig citeert hij Jesaja 53 als de nederigheid en het lijden van Jezus in herinnering wordt geroepen. Over Paulus schrijft Clemens dat hij gestorven is nadat hij het ‘uiterste westen’ had bereikt. Ook komen we de vogel Phoenix tegen die wonderlijk uit zijn as herrijst.

En dat alles om op te roepen tot het bewaren en herstellen van onderlinge eenheid en tegengaan van onderlinge jaloezie. Clemens wijst een andere weg bij conflict dan de Krim met tanks bezetten of te wapperen met je bijdrage aan Kerkbalans om de stemming in de gemeentevergadering te beïnvloeden. Een wijze bisschop is soms zo gek nog niet.

Die San Clemente, niet ver van het Colosseum, is overigens een bezoek waard. Sublieme middeleeuwse mozaïeken en fresco’s, resten van de vierde-eeuwse kerk en daaronder een Mithrastempel. Clemens staat op 23 november op de westelijke en op 25 november op de oostelijke heiligenkalenders.