George Bell – *4 februari 1883 – † 3 oktober 1958

Posted on

Het bombarderen van ongewapende vrouwen en kinderen is barbaars

In de dure Britse tv-serie The Crown over de eerste jaren van de regering van koningin Elizabeth komt de Anglicaanse kerkleiding er niet best van af. De kerkelijke handhaving van het verbod op koninklijk huwelijken met een gescheiden partner droeg sterk bij aan veel spanning en verdriet in het koningshuis en daarbuiten.
Tot voor kort stond vooral Georg Bell, een van de bisschoppen uit die tijd, op een hoog voetstuk. Hoewel gedoodverfd als opvolger was hij in 1944 na het overlijden van aartsbisschop William Temple gepasseerd en in zijn bisdom Chicester gebleven. Tot vreugde van Churchill. Bell had in het Hogerhuis scherpe kritiek geuit op het geallieerde bommentapijt op Dresden en op bombardementen op burgerdoelen in het algemeen. Hij was ook de schakel geweest met Dietrich Bonhoeffer die namens de verzetsgroep die een aanslag op Hitler plande contact zocht met de Engelse regering. Tevergeefs, Churchill wilde alleen onvoorwaardelijke overgave.
Bell was sterk sociaal geëngageerd. Hij had gewerkt onder arbeiders en migranten, zich ingespannen voor de ruil van krijgsgevangenen na de Eerste Wereldoorlog, zich bekommerd om de slachtoffers van de Grote Depressie van de jaren ’30. Voor de kunsten richtte hij een festival in Canterbury op. En hij was een pionier in de internationale oecumenische samenwerking. Vanaf 1933 was hij de belangrijkste buitenlandse bondgenoot van de Belijdende Kerk in Duitsland. Met zijn tromgeroffel in de pers voorkwam hij de executie van ds. Martin Niemöller, fel opposant van Hitler. Tientallen gezinnen hielp hij Duitsland te ontvluchten. Na de oorlog nam Bell het op voor de Duitse vluchtelingen uit de gebieden die geannexeerd werden voor het nieuwe Polen en Tsjecho-Slowakije. En hij bekritiseerde de westerse politiek bij het begin van de Koude Oorlog. Hij regelde ooit een bezoek aan Canterbury van Mahatma Gandhi, de man die geweldloos verzet bood tegen de Britse aanwezigheid in India.
Laat hij nou net recent van zijn hoge voetstuk gevallen zijn toen zijn kerk, ruim een halve eeuw na zijn dood, een vrouw op leeftijd in het gelijk moest stellen in haar klacht over aanranding. Zij was tussen haar vijfde en negende jaar vaak in zijn pastorie geweest. Bell had haar op zijn schoot niet alleen verhaaltjes voorgelezen Ze had er haar leven lang last van gehouden. De vrouw kreeg nu een financiële schadeloosstelling.
Een lastige puzzel voor de Kerk van Engeland. Kan zo iemand nog op de heiligenkalender worden gehandhaafd? Maar welke heilige is zonder zonde? Het verhaal over het moedig aanzwengelen van discussies over de grenzen van militair geweld is te belangrijk om niet door te vertellen. Dan maar inclusief de vermelding van die verzwegen misstap.

(2017)

Madathiparamil Mammen Thomas – *15 mei 1916, Kozhencherry, Kerala  – † 3 december 1996, Manjadi, Kerala (India)

Posted on

Christus is aanwezig en werkzaam in de wereld van vandaag, met zijn Wet en met zijn Liefde

Indisch eten kan pittig zijn. Madathiparamil Mammen Thomas was in de jaren ´60 en ´70 een hoofdrolspeler in de internationale oecumenische beweging. De Wereldraad van Kerken stond op het hoogtepunt van haar invloed. Mede door hem was dat met een pittige boodschap. In toespraken als voorzitter van het Centraal Comité tijdens de grote Assemblees van de Wereldraad en in een stroom van publicaties bepleitte hij een sociaal getuigenis van de kerken in de samenlevingen. Op allerlei manieren zag hij de wereld ‘in revolutie’. En dat bood kansen voor Gods revolutie. Kerken moesten zich sterk maken tegen apartheid en racisme en op de bres staan voor de mensenrechten, maar ook voor een eerlijke economie.
‘M.M.’ zoals zijn naam algemeen werd afgekort, een vriendelijke dwarsligger met een hoge stem, was eigenlijk een chemicus. Hij kwam uit de Syro-Malabaarse Kerk van India die zegt terug te gaan op het werk van de apostel Thomas.  Al in de 19de eeuw was er onder de Thomaschristenen van India onder invloed van Britse zending een geest van vernieuwing gaan waaien. Zo werd men onder meer kritischer tegenover het kastenstelsel.
Reeds als student sympathiseerde ´M.M.` met Ghandi en zijn onafhankelijkheidsbeweging.
Maar ook met de leer van Karl Marx. Op een keer vroeg hij zowel toelating tot het ambt in zijn kerk als het lidmaatschap van de communistische partij. Beide werden hem geweigerd. De partij vond hem te christelijk, de kerk te marxistisch. Van het marxistisch leninisme zou hij radicaal afstand nemen, van de kerk niet. Zijn sociale bewogenheid was en bleef levenslang diep geworteld in zijn christelijk geloof. In India gaf hij leiding aan een instituut in India voor bezinning op de grote maatschappelijke veranderingen.
Op de Wereldzendingsconferentie in Bangkok in 1973 zei hij over zendelingen: ze hebben stammen en dorpelingen verlost van de overheersing door de geesten van het heelal, zon, maan sterren, bergen en bomen, en van het fatalisme dat armoede in stand houdt. Ze hebben de heiligheid van de koe laten overgaan op de mens en een avondmaalsgemeenschap geprobeerd te stichten die de kasten overschrijdt. Maar de leer van de Wereldraad over Jezus als enige Heer en Redder van de wereld mocht van hem wel wat ruimer. Ook ‘ buren’ zoals hindoes, boeddhisten en moslims zijn, als ze innerlijk vernieuwd zijn, deelgenoten in de brede gemeenschap van Christus. Christus werkt ook buiten de kerk.
Wegens verschil van mening met de centrale Indiase regering over corruptie was zijn optreden als gouverneur van een regio maar van korte duur. Tot op hoge leeftijd bleef hij wereldwijd een veelgevraagd spreker en gastdocent. De Universiteit van Leiden gaf de goeroe in 1975 een eredoctoraat.
Een jongere broer herinnerde zich levenslang hoe Thomas hem eens tot de orde geroepen had met de woorden “wie is belangrijk, jij of God?’  Aan zijn muur hing altijd een poster met een gekruisigde Christus en de woorden: ‘Als jij niet liefhebt, wie dan?’

(2016)

Kerkelijke toenadering rond de kinderdoop mislukt

Posted on

De poging van de Raad van Kerken om toenadering te bewerken tussen kerken met en kerken zonder kinderdoop beschouw ik als in hoge mate mislukt. De baptisten en doopsgezinden tekenen niet voor erkenning van de kinderdoop. En de meeste reformatorische kerken (chr. geref., vrijgemaakt geref., de anderen zoals de HHK en de GGiN deden kennelijk niet met de gesprekken mee!) tekenen zelfs nog niet eens voor de erkenning van de kinderdoop in een andere kerk dan hun eigen. Dus ik ben nog iet erg onder de indruk van de ondertekeningen van verklaringen op 29 mei a.s. in Heiloo.
De PKN heeft zich bij de discussies in 2009 over herdoop en doopherdenking gecommitteerd aan het nastreven van erkenning van de kinderdoop bij overgang naar andere kerken, vanuit de leer van de eenmaligheid van de doop. De conclusie kan zijn dat dit niet gaat lukken. De PKN kan beter haar huiswerk over gaan doen. In mijn ogen betekent dat niet minder dan het loslaten van de eenmaligheid van de doop in het geval deze als kinderdoop was bediend, en het erkennen van de rechtmatigheid van ‘overdoop’ op het moment dat iemand als volwassene of jongere zelf een bewuste geloofskeuze wil markeren met de geloofsbelijdenis.