Geen kerstmis of A Christmas Carol is wel ergens in de tv-programmering terug te vinden. Een prachtig bekeringsverhaal: Ebenezer Scrooge, een norrige keiharde zakenman, verlaat zijn kantoor nadat hij met veel tegenzin zijn bediende een vrije kerstdag heeft gegeven. Maar in de kerstnacht verstoren geesten zijn slaap. Hij wordt herinnerd aan de kerstfeesten van zijn jeugd, krijgt een inkijkje in het armoedige leven van zijn bediende en een vooruitblik op zijn eigen begrafenis. De volgende morgen is de vrek veranderd in een opgewekte en kwistig uitdelende baas.
Charles Dickens verwierf zich met boeken als The Pickwick Papers, Oliver Twist, David Copperfield, A Tale of Two Cities een enorme lezerskring. A Christmas Carol uit december 1843 past in deze rij, ook door het cartoonachtige en humoreske van de karakters. Als geen ander liet Dickens in zijn romans de smerigheid, de kou, de honger en de wreedheden zien waarmee de industrialisatie en verstedelijking ten tijde van koningin Victoria gepaard gingen. Zelf had hij ook tussen de ratten moeten werken. Naast zijn tijd- en landgenoot Karl Marx droeg ook hij zo stevig bij aan het besef van grondige fouten in het maatschappelijk bestel.
Dickens was kerklid, maar had niet heel veel met de kerk op. Van dogma’s was hij zelfs een overtuigd hater. En hij was voor winkels open op zondag: dan konden arme arbeiders die zes dagen hadden moeten buffelen hun eten bij de bakker op laten warmen. Theologen vinden zijn kerstvertelling soms maar een humanistische verdunning van het Evangelie. Maar naar eigen zeggen waren zijn verhalen echt bedoeld als gelijkenissen van het Nieuwe Testament. Voor zijn kinderen schreef hij zelfs een hele hervertelling van het Nieuwe Testament (pas in 1934 gedrukt). Ze moesten geen geloof hechten aan enghartige interpretaties van deze of gene tekst, maar zich wel laten leiden door de leer van het Nieuwe Testament in ruime zin.
En uit het Oude Testament kreeg A Christmas Carol als motto mee: ‘Zou er in een van de steden in het land dat de HEER uw God, u zal geven, toch iemand gebrek lijden, dan mag u dat niet koud laten. U mag uw hand niet op de zak houden.’ (Deuteronomium 15: 7)
2020