Harmen Jansen

theologie, kerk en samenleving

  • Home
  • Heiligenkalender
  • Mijn publicaties
    • Mozesboek
    • Artikelen
    • Overige boeken
  • Activiteiten
  • Kerk en Theologie
    • Kerk
    • Theologie
  • Opgemerkt
  • Geschiedenis
  • Heiligenkalender januari-april
  • Heiligenkalender mei-augustus
  • Heiligenkalender september-december

Maximilian Kolbe

Posted on 24/08/2023

Laat mij zijn plaats innemen

*7 januari 1894, Zdúnska Wola (Pl) – † 14 augustus 1941, Auschwitz

Plaatsvervanging of plaatsbekleding is een veel bediscussieerd thema uit het christelijk geloof. Was Christus niet voor ons gestorven, waardoor wij zondaren de dans van de goddelijke veroordeling ontspringen? Het losgeld is betaald, voel je vrij. Pater Kolbe heeft in de hel van Auschwitz met een concrete daad van opoffering een andere diepte aan dit motief gegeven. Vrijspelen uit de dodelijke greep van het kwaad vraagt navolgers van Christus die ook bereid zijn het offer van hun leven te brengen!
Een gevangene uit zijn barak werd verdacht van een ontsnappingspoging. Als represaillemaatregel veroordeelde de SS tien mannen tot de hongerdood in een bunker. Op dat moment bood Kolbe zich aan als plaatsvervanger voor één van de tien. Hij was tenslotte oud en de andere man had vrouw en kinderen. Het tiental werd op 31 juli 1941 ingesloten. Kolbe hield het uitzonderlijk lang vol. De kampbeulen gaven hem tenslotte een dodelijke injectie. Hij was nog bij bewustzijn.
Raymund Kolbe zou een visioen hebben gehad van de Heilige Maagd Maria. Zij zou hem de opdracht hebben gegeven in te treden bij de Orde der Minderbroeders Conventuelen. Bij zijn intrede nam hij de kloosternaam Maximilian Maria aan. De frater studeerde in Krakau en Rome, promoveerde twee keer, werd tot priester werd gewijd en stichtte kloosters in Polen, Japan en India. Het Japanse klooster was gevestigd in Nagasaki en bleef overeind staan bij de Amerikaanse atoombomaanval van 1945. Het Poolse noemde hij Niepokalanow, Stad van de Onbevlekte. In 1939 telde het bijna 800 bewoners en was daarmee het grootste klooster ter wereld. Het werd een bloeiend centrum van de katholieke media. De broeders hadden er hun eigen medische faciliteiten, brandweer, vliegveld. Kolbe voerde met zijn ‘soldaten en ridders van de Onbevlekte’ een kruistocht tegen alle mogelijke vormen van zonde. Hij ging heftig tekeer tegen vrijmetselarij, communisme, liberalisme, kapitalisme. Ook veroordeelde hij het zionisme. Na de Duitse inval herbergde het klooster zo’n 3000 vluchtelingen, waarvan twee-derde joods was. Omdat het verspreiden van anti-naziboodschappen maar doorging werd Kolbe in 1939 gearresteerd. Na zijn tweede arrestatie in 1941 kwam hij in Auschwitz I, het oorspronkelijke concentratiekamp waar 70.000 mensen zijn vermoord, veelal Poolse intellectuelen en Russische krijgsgevangenen.
Toen Kolbe in 1982 werd heilig verklaard door de paus was ook Franz Gajowniczek erbij, de man in wiens plaats Maximiliaan was gestorven.

Posted in: Uncategorized | Tagged: holocaust, Polen, Tweede Wereldoorlog

Viktor Emil Frankl

Posted on 09/07/2023

Het leven wordt niet ondraaglijk door de omstandigheden, maar door het gebrek aan zin en doel

*26 maart 1905, Wenen – † 2 september 1997, Wenen

Frankl was een vurig pleitbezorger van het zoeken naar doelen om voor te leven. Met recht van spreken, gezien zijn succes als psychotherapeut, maar zeker ook als Joodse overlevende van het getto van Teresienstadt en drie concentratiekampen.
Dankzij een grote leergierigheid was de Weense ambtenarenzoon al heel jong actief als psychiater. Hij had ook al vroeg een eigen theorie: de ‘logotherapie’. Daarover onderhield hij contact met Freud en Adler, de beroemde psychiaters van zijn tijd. Op hun inzichten borduurde hij verder. Zijn werk onder Oostenrijkse scholieren trok de aandacht, omdat hij met succes een golf van suïcide wist in te dammen. Tussen 1933 en 1937 had hij een heel paviljoen met suïcidale patiënten onder zijn hoede, waar hij wel 3000 vrouwen per jaar behandelde. Onder het naziregime wist hij in het laatste ziekenhuis dat in Wenen nog voor Joden open was, mensen te redden uit het ‘euthanasieprogramma’. Eenmaal zelf in de kampen hield hij zich staande door zich mentaal te concentreren op zijn vak. Ook daar behandelde hij suïcidale medegevangenen.
Waarom was hij met zijn zwangere vrouw Wenen niet ontvlucht? Op een dag op bezoek in het ouderlijk huis had zijn vader een marmeren inscriptie laten zien die was gered uit een verwoeste synagoge. Er stond op: ‘eert uw vader en uw moeder’.
Zijn echtgenote en bijna alle familieleden kwamen om het leven. Hij overleefde en werd hoogleraar en een veelgevraagd spreker. Met steun van zijn tweede echtgenote kwamen er tientallen publicaties tot stand, veelvuldig vertaald. Maar het beroemdst bleef zijn boek uit 1946: De zin van het bestaan, waarin hij zijn kampervaringen verbond met de ‘logotherapie’. Hij bedacht de term ‘zondagsneurose’. Veel mensen zag hij na hun werkweek depressieve gevoelens krijgen, aangestaard door de leegte van hun leven, door hun ‘existentiële vacuüm’. Heeft ons leven dan zin? Die vraag moest worden omgedraaid. Wat verwacht ‘het leven’ van mij? Wie of wat wacht misschien wel op mij? En we zouden moeten ophouden om geluk na te jagen, want dan ontglipt het je juist. Zijn psychotherapie was er in elk geval niet op gericht mensen gelukkig te maken, maar om mensen te helpen om hun keuzemogelijkheden te zien in het omgaan met de weerbarstigheden van het leven. Zijn hobby? Bergklimmen.
Hoeveel heeft dit koppige geloof in de mogelijkheid van een betekenisvol leven te danken aan de Schriften van het volk dat Freud, Adler en Frankl heeft voortgebracht? (2022)

Een voorbeeld van de betekenis van De zin van het bestaan is de Joods-Hongaars-Amerikaanse psychotherapeut Edith Eger. Het speelde een cruciale rol speelde in haar eigen verwerking van de traumatische herinneringen. Zij had moeten dansen voor Mengele. De titel van haar bestseller ‘De keuze’ (2017) is ontleend aan Frankl.

Posted in: Uncategorized | Tagged: antisemitisme, holocaust, Tweede Wereldoorlog

Welkom op de weblog van Harmen Jansen
theoloog, predikant van de Protestantse gemeente te Winsum-Halfambt (Gr.)

Tweets by @HarmenGJzn Follow @HarmenGJzn

Heiligenkalender bevat de schrijfsels uit de rubriek 'Geloofsgetuigen' in Geandewei en Protestantse Kerkbode. Op alfabetische volgorde en kalendervolgorde. Gestart 1-1-2014

Email: dshjansen@gmail.com

portret verkleind

Copyright © 2023 Harmen Jansen.

Theme by ThemeHall.