Lucian Tapiedi

Posted on



Ik blijf bij de paters en de zusters

*Plm. 1921 Taupota – † 21 of 22 juli 1942, Kurumbo (Nw. Guinea)


Lucian Tapiedi kreeg een standbeeld in de eregalerij van martelaren uit de twintigste eeuw aan de westgevel van Westminster Abbey. Naast grootheden als Bonhoeffer, King en Romero vertegenwoordigt hij Azië en Oceanië. Hij was een inwoner van het Britse deel (tot 1975) van Papoea Nieuw Guinea. Dit op een na grootste eiland van de wereld kent meer dan 1000 verschillende etnische groepen. Tapiedi had een vader of oom die tovenaar was. Maar hij kreeg onderwijs op zendingsscholen en kwam in 1939 op een kweekschool. Tapiedi was prettig in de omgang, sportief en muzikaal en werd al in 1941 staflid op het zendingsstation Sangara als docent en evangelist.
Met de aanval op Pearl Harbor in december 1941 begon Japans invasie van de uitgestrekte archipel. Japan wilde via Nieuw-Guinea richting Australië. De Anglicaanse bisschop had per radio zijn zendelingen opgeroepen op hun post te blijven. Maar met een groep blanke collega’s op de vlucht trok Lucian de binnenlanden in. Eerst vonden ze onderdak bij aanwezige geloofsgemeenschappen, maar dieper de jungle in stootten ze op inlanders met een onduidelijke loyaliteit.
Tapiedi ging dagelijks op zoek naar voedsel voor de groep. Had hij niet op het zendingsstation kunnen blijven? Alleen expats waren toch in gevaar? Nee, hij bleef bij de paters en de zusters. Aangekomen bij een dorp van de Orokaiva ging hij volgens een rapport terug omdat een doos met spullen was vergeten. Hij stootte op een kleine inheemse groep en werd met een bijl gedood bij een rivier. De blanke zendelingen werden in handen gespeeld van de Japanners en op een strand onthoofd.
In totaal zijn er 333 christenen gedood bij deze invasie van Brits Nieuw Guinea. Naderhand werden er tientallen Papoea’s geëxecuteerd om hun hulp aan de Japanners. De moordenaar van Tapiedi, Hivijapa, was daaraan ontsnapt, misschien omdat hij geen blanke had gedood. Toen op een dag de nieuwe bisschop een kerk bezocht genoemd naar Lucian raakte hij in gesprek met de plaatselijke architect die gratis het ontwerp had geleverd en ook actief was in het kerkbestuur. Of hij wist wie Tapiedi had vermoord? Ja hij! Hivijapa was christen geworden en had Lucian als tweede naam aangenomen. De bijdrage aan de bouw van de kerk was zijn vorm van boetedoening. Helaas werd het gebouw in 1951 tijdens een vergadering verwoest door een vulkaanuitbarsting. Kerk en vergadercentrum zijn elders herbouwd. (2022)

William Carey

Posted on

Verwacht grote dingen van God. Onderneem grote dingen voor God.

*17 augustus 1761, Paulersbury (GB)
† 9 juni 1834, Serampore bij Calcutta

Op een bijeenkomst van voorgangers stelde de jonge William Carey de vraag of het niet de taak was van alle christenen om het evangelie wereldwijd te verspreiden. Hij zou als antwoord hebben gekregen: ‘Jongeman, ga zitten. Wanneer God wil dat de heidenen tot geloof komen, dan doet hij dat wel zonder jou of mij.’
Carey heeft het er niet bij laten zitten. Hij bracht zelfs een grote steen aan het rollen, want hij geldt als de beginner van de nieuwere zending. Tot zijn tijd werden er door protestanten wel eens wat mensen erop uitgestuurd om overzee zielen te redden. Als ze niet vonden dat het Evangelie te goed was voor ‘de wilden’. Carey voerde een stevig pleidooi voor een andere kijk. Christenen moesten niet alleen aan zending doen uit medelijden over de gevolgen van een onbekeerd leven, maar ook uit gehoorzaamheid aan de ‘zendingsopdracht’ uit Matteüs 26 om alle volken tot discipelen van Christus te maken. Hij brak met de uitleg dat die alleen voor het tijdperk van de apostelen gold. En voor een gedegen organisatie richtte Carey in 1792 de Baptist Missionary Society op. Het voorbeeld vond snel navolging, ook in Nederland. De negentiende-eeuwse protestantse zending zou overal gedragen worden door genootschappen van individuele christenen. Pas in de twintigste eeuw namen kerken verantwoordelijkheid voor ‘uitwendige’ zending en werelddiaconaat.
Carey had zich in 1783 laten overdopen bij baptisten. Hij trok naar India. Ondanks tegenslagen, ook in zijn gezin, stond hij er veertig jaar op zijn post. Hij vertaalde de Bijbel in een reeks van talen van het subcontinent, maar was ook actief als botanicus, oprichter van een krant, van scholen en een universiteit. Oorspronkelijk was hij schoenmaker. De meeste kennis had hij zichzelf eigen gemaakt.
Was zending het verlengstuk van Europees kolonialisme en imperialisme? Carey ging zonder toestemming van de Britse VOC. Die wilde geen onruststokers. Hij organiseerde als jongeman al een boycot tegen suikerimport van plantages met slavernij. In India verzette hij zich tegen de praktijk van kinderoffers en het levend verbranden van weduwen bij de crematie van hun echtgenoten. Hij morrelde aan het kastenstelsel. Het bekend maken met het Evangelie moest dus hand in hand gaan met inzet voor verbetering van de kwaliteit van mensenlevens. Carey stond niet in dienst van het Britse imperium maar van een beter Koninkrijk.
2020

Franciscus Xaverius – *7 april 1506 Javier (Sp.) – † 3 dec 1552 Shangchuan (Ch)

Posted on

Hoeveel mensen van de hemel niet weten en ongelukkig blijven

In het oude liedboek stond als gezang 406 een lied van Franciscus Xaverius. ‘U heb ik lief, mijn God en Heer, niet omdat ik mijn heil begeer, niet om daarmee gered te zijn van eeuwig vuur en hellepijn…. Om hemelvreugd noch hellesmart, slechts om uzelf kiest U mijn hart’. Gegrepen door Liefde en niet uit egocentrisch verlangen naar een mooie hemel was Xaverius dus een toegewijd priester. Mogelijk gaat het lied terug op een ouder Spaans gedicht.
Toch maakte hij zich ook druk over eeuwig zielenheil, maar dan van anderen. Deze vurige Bask was de grondlegger van de wereldwijde missie van de Kerk van Rome. Een rusteloze zendingspionier. Hij heeft heel wat meer kilometers gemaakt dan de apostel Paulus. Vanuit Goa in Portugees India, moet hij tienduizenden gedoopt hebben en veertig kerken langs de zuidkust van India hebben gesticht. Hij is op de Molukken geweest. En gekleed als een voorname westerling en gewapend met westerse kostbaarheden wist hij op audiëntie bij de Japanse keizer zelfs toestemming voor christelijke geloofsverkondiging in Japan te krijgen.
Xaverius snapte niet dat er niet veel meer geestelijken van eenzelfde missionaire passie vervuld waren. Wat doen al die studenten in de seminaries toch met hun talenten, vroeg hij zich hardop af. Zelf behoorde hij tot de eerste zes mannen waarmee Ignatius van Loyala de orde van de Jezuïeten had gesticht. De paus had hen vervolgens de hele wereld als zendingsgebied toegewezen. De koloniale expansie van rijken als Spanje en Portugal bood nieuwe mogelijkheden om verre continenten te bereiken. Deze mannen hadden duidelijk een ander verlangen dan dat van materieel gewin.
Vanaf een afstand is het gemakkelijk om allerlei kritische vragen te stellen over zulke zendingspraktijken en de onderliggende opvattingen. Wie gelooft er nog dat alle niet-christenen ‘voor eeuwig verloren’ zijn? En is een authentiek proces van morele en geestelijke vernieuwing niet belangrijker dan het wel of niet gedoopt zijn?
Op een eilandje voor de kust van China werd hij ziek en stierf hij. Hij had China in gewild. Wie China heeft, heeft heel Azië, was zijn gedachte. Laat Amnesty International nu net rapporteren dat China nog op grote schaal mensen executeert. Er valt dus nog steeds veel wereldwijd missiewerk te verrichten. En wat is een betere motivatie dan gegrepen te zijn door de stem van liefde zoals die in de gestalte van de Gekruisigde hoorbaar was geworden?