Hoe kun je verwachten voorgoed bij God te wonen, als je hier zo aan hem voorbij gaat?
*5 oktober 1703, East Windsor (Connecticut) – † 22 maart 1758, Princeton (New Jersey)
Edwards liet de hel stevig branden in zijn preek op 8 juli 1741. ‘Zondaars in de handen van een toornende God’ werd een van de beroemdste preken ooit op Amerikaanse bodem gehouden. De kleurrijke schildering van de hel moest hoorders ertoe bewegen om meer ernst te maken met een christelijk leven. Het werkte. Edwards stond midden in de grote religieuze opwekkingen in de Amerikaanse koloniën rond 1730 en 1740. Hij was een erfgenaam van de calvinisten van de 16de eeuw en van de puriteinen van de 17de eeuw en vreesde dat het oude vuur uitgeblust begon te raken.
Met Edwards begon de ‘evangelicale’ afslag van het protestantisme zich verder af te tekenen. Een vast element werd zijn geloof in een Duizendjarig Rijk en een spoedige wederkomst van Christus. Bij hem ging dat gepaard met stevig calvinistisch gedachtegoed over goddelijke uitverkiezing en de onvrije wil. Hij was een creatief denker die aan het Yale College goed op de hoogte was geraakt van de natuurwetenschap en filosofie van zijn tijd. Hij heeft meer dan 100.000 bladzijden volgeschreven. Menig boek werd voor aanstaande voorgangers over de hele wereld verplichte kost. Als eerste grote Amerikaanse theoloog kreeg hij een voetstuk dat vaak hoger is dan dat van Calvijn.
In 1750 had Edwards na 25 jaar predikantschap zijn gemeente in Northampton, Massachusetts, moeten verlaten wegens onenigheid over het lidmaatschap. Vanuit een nieuwe gemeente werd hij zendeling onder Mohikanen en Mohawks. Hij verdedigde hun rechten. Een smetje is dat hij slaven hield, ook al vond hij de slavenhandel wreed en zag hij slaven in geestelijk opzicht wel als gelijken.
Opwekkingen werden een internationaal verschijnsel. Ons land kende de ‘Nijkerkse beroerten’ die net als in Amerika gepaard gingen met schudden en beven van kerkgangers. Ze duurden van 1749 tot 1752, toen de overheid er een stokje voor stak. Het opwekkingsvirus bereikte ook plaatsen als Gorredijk en de stad Groningen.
Het aanwakkeren van angstgevoelens kan dus helpen om mensen een zetje in de goede richting te geven. Misschien hebben we nog meer schrikbeelden nodig over de gevolgen van klimaatverandering en over de hel op aarde in kampen van migranten, voordat we echt klimaatbewust gaan leven? Maar het gevaar van populistisch misbruik ligt vlak om de hoek.