
Wie dorst naar waarheid zal altijd de bron vinden
*12 oktober 1891, Breslau (Wrozlav) – † 9 augustus 1942, Auschwitz
Op vakantie in Europa kun je her en der op Edith Stein stuiten, de non die uit een Limburgs klooster naar Auschwitz was weggevoerd. Een kleine oorlogsbunker achter een Sloveens kerkje was tot een gedachteniskapelletje voor haar herbestemd. In een van de oude stadskerken van Neurenberg hangt haar beeld prominent naast het koor. Op deze plek had in de Middeleeuwen een synagoge gestaan, totdat die bij een pogrom was verwoest.
Ze kwam uit een kinderrijk joods gezin. Rond haar vijftiende was ze opgehouden met bidden. In het rijk van de rede was er voor God geen plaats. Maar tijdens haar studie raakte ze door contacten en gesprekken met medestudenten en docenten steeds meer onder de indruk van geloofsvragen en gelovige mensen. Ze was tot 1918 leerling en assistent van de bekende filosoof Husserl bij wie ze promoveerde. Vanaf dat jaar noemde ze zich christen. Omdat ze vrouw was zat een verdere universitaire loopbaan er niet in. Maar ze bleef wetenschappelijk actief. In haar studies besteedde ze grote aandacht aan de religieuze ervaring. Kon de ervaring van diepe geborgenheid wel begrepen worden zonder God? En diep geraakt door het lezen van het levensverhaal van Teresa van Avila liet ze zich in 1922 dopen en werd ze rooms-katholiek.
Ze werd een gewaardeerd docent in het katholieke middelbaar onderwijs in Speyer en later pedagoog in München. Toen Hitler in 1933 aan de macht kwam waarschuwde ze de paus direct voor het dreigende gevaar voor de Joden. Ze wilde het nazidom bestrijden met een christelijke pedagogiek. Maar onder druk van het regime moest ze ontslag nemen. Ze trad in bij de ongeschoeide karmelietessen. Als kloosternaam koos ze Teresa Benedicta de Croce, ‘Teresa, gezegend door het kruis’. In het habijt mocht ze verder werken aan wetenschappelijke publicaties, ook toen ze met haar later ingetreden zus Rosa na de Kristallnacht naar het klooster in het Limburgse Echt verhuisde. Helaas bleef het ook daar niet veilig. In reactie op het protest van de Nederlandse bisschoppen tegen de jodenvervolging (en om schrik aan te jagen) werden de twee zusters afgevoerd en vermoord. ‘Kom, we gaan voor ons volk’, moet ze tegen haar zuster gezegd hebben.
Paus Johannes Paulus II verklaarde haar heilig en benoemde haar tot een van de schutspatronen van Europa. En zo wordt ze op tal van plaatsen herdacht. (2022)