De grootste gruwel op aarde is dat niemand zich iets van de nood van de behoeftigen aantrekt!
* Rond 1490, Stolberg – † 27 mei 1525, Mühlhausen
Gods hervormingswerk houdt niet op bij het bekeren van ‘de papen en apen’ van de kerk. Dat begon pastoor Thomas Müntzer steeds duidelijker te zien nadat hij op voorspraak van Maarten Luther in 1520 was aangesteld in Zwickau. Hij kwam er in contact met arme mijnbouwers en de hoogopgeleide voorganger begon steeds meer de taal van het volk te spreken. Het leidde tot een afzetting. Na een tussenstop in Praag kreeg hij een gemeente in Allstedt. In 1523 publiceerde hij daar de eerste volledig Duitstalige kerkorde en liturgie. Maar Müntzer wilde niet alleen een vernieuwde apostolische kerk. Hij drukte een ‘vorstenpreek’ waarin hij de Saksische machthebbers probeerde te winnen voor noodzakelijke maatschappelijke veranderingen. Als de overheid volgens Romeinen 13 het zwaard van God draagt, dan moet dat ook in alle ernst gebruikt worden om onrecht te keren. Hij beroept zich op het visioen uit Daniël 2 over een grote steen die een vorstenbeeld van zijn lemen voeten rukt. Het is in zijn ogen Christus zelf die het voor de rechtelozen opneemt. In een volgend drukwerk citeert hij het Magnificat, de lofzang van Maria uit Lukas 1. ‘Heersers stoot Hij van hun troon. Rijken stuurt Hij weg.’
En ondertussen woedt de Boerenoorlog. De reeks van opstanden in het Duits-Roomse Rijk van arme en rechteloze boeren tegen hun feodale meesters begint kansrijk te worden als in 1524 Zuidduitse leiders met de formulering van Twaalf Artikelen een serieuze onderhandelingspartner worden. Ze eisen onder meer vrije keuze van de pastoor, afschaffing van het lijfeigenschap, eerlijke rechtspraak en controle op de besteding van de tienden. Maar er zijn ook escalaties van geweld. En op 15 mei 1525 komt het bij Frankenhausen in Thüringen tot een van de grootste en beslissende veldslagen. Müntzer is dan een van de leiders. De 8000 boeren, verzameld onder een regenboogvlag, zingen zijn Pinksterlied. Maar de 6000 bewapende soldaten van de vorsten hakken hen genadeloos in de pan. Müntzer wordt geëxecuteerd.
De Reformatie raakte in 1525 beduimeld. Door Müntzer door een gewapende opstand te leiden die gedoemd was te mislukken. Door Luther met zijn zegen van de vorsten die de opstand gewelddadig terneer sloegen. Rond de veldslag waren de beide heren in geschrifte ook fel tegen elkaar te keer gegaan. En de adellijke grootgrondbezitters zaten nog voor eeuwen stevig in het zadel. Müntzer werd pas weer een held in de geschiedschrijving van de marxisten. Niet geheel ten onrechte. De Bijbel bevat toch echt een sociaal visioen.
2020